Warsztaty literackie dostępne, czyli jakie?

Na początek

Pierwsze kroki w udostępnianiu warsztatów

1. Znajdź samorzeczników.
2. Znajdź sojuszników i nawiąż partnerstwa.
3. Skonsultuj pomysł na warsztaty.
4. Wspólnie stwórz scenariusz warsztatów.
5. Włącz w działania samorzeczników.
6. Twórz cykle, a nie jednorazowe wydarzenia.

Osoby z różnymi potrzebami i warsztaty

Potrzeby osób z niepełnosprawnością wzroku

Osoby z niepełnosprawnością wzroku na warsztatach mogą potrzebować:

• Asystenta,
• Audiodeskrypcji – opis tego, co wizualne,
• Materiałów dotykowych,
• Materiałów drukowanych w powiększonym druku dla słabowidzących,
• Miejsc z dobrą widocznością dla osób słabowidzących.

Najlepiej zapytać przed wydarzeniem, jakie potrzeby mają uczestnicy.

Wskazówki:

• Zapewnij asystę w dotarciu na miejsce wydarzenia. Daj komunikat na stronie, że pracownik/wolontariusz może wyjść po osobę z okolicznego przystanku.
• Jeśli masz/uzyskasz budżet możesz zapewnić transport dla grupy.
• Przedstaw się i poproś o to samo. Możesz skorzystać z naklejek z imionami, by podczas zajęć zwracać się bezpośrednio do uczestników. To rozwiązanie pomoże im zrozumieć od razu, że mówisz właśnie do nich.
• Odczytuj fragmenty omawianych tekstów lub puść ich fragment audio.
• Zachęcaj do aktywności.
• Sięgaj po rozwiązania, które wykorzystują zmysł zapachu, smaku, dźwięku.
• Rezygnuj z wizualnych materiałów i zadań.
• Zabezpiecz więcej czasu albo ogranicz liczbę ćwiczeń.

Potrzeby osób z niepełnosprawnością słuchu

Osoby z niepełnosprawnością słuchu na warsztatach mogą potrzebować:

• Pętli indukcyjnej

Tego rozwiązania będą potrzebować osoby, które są użytkownikami aparatów słuchowych albo implantów ślimakowych.

Sama pętla musi być podłączona do nagłośnienia. Jeśli na warsztatach nie mówisz do mikrofonu, zamówienie pętli jest nieuzasadnione.

• Napisów poprzez wydrukowanie/wyświetlenie tego, o czym będzie mowa. Łatwiej będzie zrozumieć kontekst osobie słabosłyszącej.

Stawiaj na wizualne elementy i zadbaj o odpowiednie warunki odbioru treści.

• Zadbania o mówienie przez prowadzących przodem do grupy, by osoby mogły odczytywać mowę z  ust.
• Ustawienia krzeseł i ławek w półkolu, by było widać osobę, która mówi i odczytywać mowę z ust.
• Zadbania o odpowiednie warunki akustyczne, tj. cichą salę, bez pogłosu.
• Zadbania o odpowiednie światło, tj. skierowane na twarz osoby mówiącej.

Potrzeby Głuchych

Warsztaty słowotwórcze, literackie to nie jest przestrzeń łatwo dostępna dla Głuchych.

Język polski jest językiem obcym dla Głuchych. Uczą się go jak osoby słyszące języków obcych, z tą trudnością, że nie wspomagają nauki poprzez słuchanie.

Stawiaj na język migowy i wizualne elementy.

Nie rezygnuj z języka polskiego, to może być okazja do edukacji nieformalnej tego języka i być dla uczestników bardziej atrakcyjne aniżeli „zwykła” lekcja języka polskiego.

Są ośrodki szkolno-wychowawcze, które sięgają po różne formy edukacji. Warto nawiązać z nimi współpracę i konsultować gotowe scenariusze.

Wskazówki:

• Wykorzystuj zabawy, gry planszowe, komputerowe, narzędzia cyfrowe.
• Sięgaj po edukację nieformalną.
• Zaangażuj Głuchych, np. Fundację Akademia Młodych Głuchych.

Wiele Głuchych uwielbia wszelkiego rodzaju gry, zadania oparte na aktywności oraz obrazie.

Potrzeby osób w spektrum autyzmu

Żeby umożliwić udział osób w spektrum autyzmu w warsztatach w pierwszej kolejności zadbaj o warunki przyjazne sensorycznie, tj:

• Ograniczoną liczbę osób na warsztacie,
• Opracuj schemat warsztatów, omów go na początku spotkania i trzymaj się go. Do scenariuszy dodaj czas trwania każdego z ćwiczeń i rozpisz harmonogram wydarzenia.
• Ciche godziny. Organizuj wydarzenia w godzinach, w których w bibliotece jest najmniej osób.
• Miejsce wyciszenia. Jeśli masz możliwość przygotuj przestrzeń, w której osoba w spektrum będzie mogła się wyciszyć. Więcej informacji na te temat znajdziesz na webinarze Miejsce wyciszenia Warszawskiej Akademii Dostęności.
• Słuchawki wygłuszające. Wypożycz słuchawki osobom, które będą tego potrzebować.
• Asysta. W razie potrzeby zapewnij asystę.

Zawsze PYTAJ o potrzeby. Jeśli to możliwe, każdą osobą indywidualnie.

Pamiętaj, że potrzeby jednej osoby w spektrum autyzmu to potrzeby jednej osoby w spektrum autyzmu.

Nie generalizuj.

Jeśli masz możliwość skonsultuj przed warsztatami  scenariusz z wychowawcą, opiekunem grup.

Na koniec.

Pamiętaj, żeby ewaluować warsztaty z grupami osób z różnymi potrzebami. Zebrane wnioski wdrażaj przy kolejnych działaniach.

Buduj zaangażowaną relację z grupami. To na pewno zaprocentuje.

W budowaniu publiczności z osobami z różnymi potrzebami najważniejsza jest konsekwencja.

Nie ma nic gorszego w działaniu aniżeli incydentalne wydarzenia, jednorazowe.

Przygotuj się na pytanie osób z różnymi potrzebami o cykl, następne spotkanie u Was. Twoja konkretna odpowiedź będzie szansą dla Ciebie na zbudowanie relacji z tymi grupami i zdobycie ich zaufania.

Powodzenia w działaniu!

Analiza wybranego scenariusza

Młoda Mowa

Potencjał jaki mają te warsztaty to Wiedza, z którą mogą wyjść uczestnicy. Warto dobrać jednak odpowiednie narzędzia.

W pierwszym kroku sprawdź czy grupa jest świadoma takiego zjawiska jakim jest młoda mowa. Dopytaj czy i co już wie. Nie zakładaj, że ma tego świadomość.

W przypadku konkretnych grup skorzystaj z poniższych wskazówek.

Dla osób niewidomych

Unikaj zadań związanych z dobraniem w pary osób po kolorze ubrania.

Uważaj na tabele i formularze cyfrowe. Mogą nie być dostępne dla osób z niepełnosprawnością wzroku. Sprawdź czy są cyfrowo dostępne.

W prezentacji efektów prac postaw na słowa, komunikację.

Dla słabosłyszących

Zadbaj o odpowiednie warunki podczas warsztatów.

W prezentacji efektów prac zapytaj w jakiej formie będzie najlepiej występować uczestnikom, czy w słownej czy w wizualnej formie.

Dla Głuchych

Napisz scenariusz prostym językiem. Scenariusz przedstawiony na stronie jest trudny w zrozumieniu.

Część dot. odmian języka może być trudna dla Głuchych nie znających języka polskiego. Sprawdź poziom znajomości języka z nauczycielem albo od razu postaw na inną formę aktywności.

Wskazówki:

• Postaw na prace plastyczne (plakat, grafika, komiks)!,
• Raczej zrezygnuj z odmiany przez przypadki i słowotwórstwa,
• Postaw na gesty i mimikę,
• Do każdego zadania przygotuj przykład – pokaż o co chodzi. Bez przykładu może dojść do nieporozumienia.
• Wskaż sytuacje podobne, np. że tak jak tworzy się nowe znaki w języku migowym albo regionalizmy tak tworzy się młoda mowa.

W prezentacji efektów prac postaw na formę wizualną.

Dla osób w spektrum

Skonsultuj z wychowawcą grupy formę ćwiczeń, wszystko zależy od indywidualnych preferencji i umiejętności uczestników.

Osoby w spektrum mogą nie chcieć brać udziału w zadaniach albo w prezentacji. Pozwól im zdecydować.

Podsumuj warsztat razem z grupą.

Niektóre osoby w spektrum lubią wyjść z pamiątką z warsztatów, czymś co same wyprodukowały. Zastanów się, z czym mogliby wyjść z Twoich zajęć.

Ania Żórawska, Fundacja Kultury bez Barier