Śladami Niepodległej, czyli idziemy na spacer

Pomysł na spacer (Nocny i dzienny), który przybliży mieszkańcom historię lokalną, np. organizacji obywatelskich i rolę, jaką odegrały w lokalnej społeczności podczas XX-lecia międzywojennego. 

Pomysł na spacer (Nocny i dzienny), który przybliży mieszkańcom historię organizacji obywatelskich i rolę, jaką odegrały w lokalnej społeczności podczas XX-lecia międzywojennego. 

Tematyka spaceru

Często fakt odzyskania niepodległości w 1918 r. jest postrzegany wyłącznie przez pryzmat walki zbrojnej. Mają na to wpływ cieszące się dużą popularnością rekonstrukcje historyczne. Przygotowując spacer związany z odzyskaniem przez Polskę niepodległości, warto przyjrzeć się bliżej działalności konkretnych osób i organizacji o charakterze społecznym, aktywnych w lokalnym środowisku na początku XX wieku, w trakcie I wojny światowej czy podczas dwudziestolecia międzywojennego. 

Drużyny Strzeleckie, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, rodzący się skauting, liczne towarzystwa o charakterze charytatywnym czy samokształceniowym, komitety obywatelskie zakładane podczas I wojny światowej czy lokalne grupy ochotniczej straży pożarnej lub straży obywatelskiej (prekursorka policji) odegrały dużą rolę na drodze do odzyskania niepodległości, o czym stosunkowo rzadko się wspomina.

Znaczny wpływ na świadomość tożsamości narodowej miały także lokalne inicjatywy związane z obchodami ważnych rocznic historycznych czy upamiętnień bohaterów narodowych podejmowane przez kościół czy lokalne stowarzyszenia.

Uczestnicy

Młodzież szkół ponadpodstawowych – jako organizatorzy i przewodnicy

Seniorzy – jako eksperci

Mieszkańcy danej miejscowości – jako uczestnicy spaceru.

Część warsztatowa

Pierwszy etap projektu to spotkanie uczestników w bibliotece, podczas którego powstanie wstępna „mapa” trasy spaceru.

Pomocą w szukaniu informacji na temat ciekawych miejsc – świadków historii czy działających niegdyś w danej miejscowości organizacji, mogą być dawne mapy, książki na temat historii regionu lub o charakterze wspomnieniowym dostępne w zasobach biblioteki lub materiały w internecie.

Przygotowując trasę spaceru, warto skupić się nie tylko na zachowanych zabytkowych budynkach, ale też odszukać informację na temat tych obecnie nieistniejących, aby podczas spaceru przywołać ich historię (pokazując, o ile się zachował, materiał ikonograficzny).

Kolejnym ważnym i cennym źródłem informacji podczas przygotowywania trasy spaceru są wspomnienia mieszkańców. Warto spotkać się z osobami, które choć same nie mogą pamiętać wydarzeń dotyczących bezpośrednio odzyskania niepodległości w 1918 r., to mogą podzielić się zapamiętanymi przekazami rodzinnymi, które ubogacą spacer.

Być może jeden z seniorów – mieszkańców zgodzi się wystąpić jako gość na spacerze i powiedzieć kilka słów.

Oprócz miejsc specyficznych dla każdej miejscowości, poniżej proponujemy listę miejsc czy instytucji, które mogą się okazać przydatne jako punkt wyjścia do prac związanych z przygotowaniem spaceru.

• szkoła i jej historia
• muzeum / izba pamięci
• pomnik, kamień pamiątkowy, figura etc.
• ochotnicza straż pożarna
• dwór /pałac
• kościół lub inna świątynia
• cmentarz, być może cmentarz wojskowy
• miejsce związane z klubami sportowymi, które działała w II RP.

Spacer próbny

Kiedy gotowa jest wstępna mapa miejsc do odwiedzenia, trzeba zastanowić się nad ich kolejnością na trasie spaceru. Warto, żeby spacer zaczynał się lub kończył w bibliotece. Następnie trzeba podzielić się punktami wśród „przewodników”. Ważnym etapem jest przeprowadzenie spaceru próbnego, podczas którego można sprawdzić czas przejścia wstępnie planowanej trasy, miejsca, w których chcemy się z grupą zatrzymać i siebie jako przewodnika, który mówi „na żywo” do grupy.

Dobrym pomysłem jest zaproszenie na spacer próbny miejscowego przewodnika jako eksperta, który mógłby doradzić w „technicznych” kwestiach związanych z oprowadzaniem np. jak najlepiej ustawić grupę w danym miejscu, w jakim sposób najlepiej mówić do uczestników, czy ew. jakie zastosować dodatkowe oświetlenie czy nagłośnienie.

Przed właściwym spacerem warto przygotować wydruki ikonografii – zdjęć, rysunków – związanych z odwiedzanymi miejscami, które będziemy mogli pokazać uczestnikom spaceru.

Spacer właściwy

Około dwa tygodni przed planowanym spacerem, a zarazem Nocą Bibliotek, należy zaprosić na to specjalne wydarzenie mieszkańców. Można zamieścić informację w lokalnych mediach, portalach społecznościowych, a także rozwiesić plakaty czy ulotki i oprócz biblioteki zostawić je np. w przychodni, szkole czy kościele. 

Trasa nie powinna być za długa, żeby spacer nie był zbyt nużący dla uczestników – zarówno tych najstarszych, jak i najmłodszych, optymalnie spacer powinien trwać około 1,5 godziny i powinien mieć  ok. 6-10 punktów/przystanków, na których „przewodnicy” będą mówili ok. 5 min (maksymalnie 10 min).

Warto też zrobić dokumentację fotograficzną.

Nika Kołacz